Farmasi Di Bahagian Penguatkuasaan

Dalam entri-entri yang lepas, penulis ada berkongsi tentang tugas dan peranan ahli farmasi di hospital. (rujuk entri Apa Tugas Farmasi Dalam Hospital?) Kali ni, penulis akan cuba berkongsi pula tentang peranan dan tanggung jawab seorang ahli farmasi yang bertugas di Cawangan Penguatkuasaan Farmasi.

“Farmasi bukan sekadar tukang bagi ubat.”

Cawangan Penguatkuasa Farmasi

Cawangan Penguatkuasa Farmasi berperanan untuk menguatkuasakan undang-undang yang berkaitan dengan bahagian farmasi, dengan kerjasama agensi penguat kuasa lain, antaranya Polis Diraja Malaysia, Kastam Diraja Malaysia, Jabatan Imigresen Malaysia dan pihak berkuasa tempatan.

Akta dan Peraturan yang dikuatkuasakan

Aktiviti penguatkuasaan yang dijalankan oleh Penguatkuasaan Farmasi adalah tertakluk kepada lima Akta dan Peraturan-peraturannya. Akta dan Peraturan yang dikuatkuasakan ialah:

1. Akta Pendaftaran Ahli Farmasi 1951 (Akta 371)
Peraturan-peraturan Pendaftaran Ahli Farmasi 2004

2. Akta Racun 1952 (Akta 366)
Peraturan-peraturan Racun 1952
Peraturan-peraturan Racun (Natrium Hidroksida)1962
Peraturan-peraturan Racun (Bahan Psikotropik) 1989

3. Akta Jualan Dadah 1952 (Akta 368)
Peraturan-peraturan Kawalan Dadah dan Kosmetik 1984
Peraturan-peraturan Jualan Dadah (Perakuan Analisis) 1997

4. Akta Ubat (Iklan dan Penjualan) 1956 (Akta 290)
Peraturan-peraturan Lembaga Iklan Ubat 1976

5. Akta Dadah Berbahaya 1952 (Akta 234)
Peraturan-peraturan Dadah Berbahaya 1952

Aktiviti Cawangan Penguatkuasa Farmasi negeri

CPF negeri yang diletakkan di bawah pentadbiran pejabat Pengarah Kesihatan Negeri secara amnya menjalankan tugas-tugas penguatkuasaan yang sama. Aktiviti ini merangkumi:

1. Pelesenan

Ini melibatkan pengeluaran lesen racun (Jenis A, B), permit untuk membeli dan mengguna bahan psikotropik (buprenorphine dan methadone) dan permit untuk membeli, menyimpan dan mengguna natrium hidroksida di bawah Akta Racun 1952 kepada individu yang layak untuk mengendalikan racun, ubat terkawal atau bahan kimia untuk tujuan yang sah, antaranya untuk tujuan rawatan perubatan/ pergigian/ veterinar, penyelidikan atau kegunaan industri.

2. Pemeriksaan

Pemeriksaan ke atas premis merupakan satu cara pemantauan bagi memastikan undang-undang yang dikuatkuasakan dipatuhi oleh semua pihak yang terlibat dalam pengendalian racun, ubat terkawal, keluaran penjagaan kesihatan, kosmetik atau bahan kimia dan memastikan hanya ubat berdaftar dan kosmetik bernotifikasi berada dalam pasaran bagi menjamin keselamatan pengguna.

Jenis premis boleh dibahagikan kepada 3 jenis iaitu :

premis berlesen
premis yang mempunyai lesen/ permit di bawah undang-undang yang dikuatkuasakan. Contohnya premis farmasi komuniti, kilang-kilang racun, dan sebagainya.

premis berdaftar
klinik perubatan, klinik pergigian, klinik veterinar dan hospital swasta

premis tidak berlesen/ berdaftar.
kedai ubat tradisional, kedai runcit, salun kecantikan, pasar malam dan sebagainya

3. Persampelan

Aktiviti ini dijalankan dari semasa ke semasa dengan mengambil sampel ubat berdaftar/ kosmetik bernotifikasi/ makanan atau minuman dengan kriteria tertentu dari pasaran untuk memastikan pematuhan terhadap undang-undang.

4. Penyaringan iklan ubat dan perkhidmatan kesihatan

Pemantauan iklan ubat dan perkhidmatan kesihatan di media cetak dan media elektronik dijalankan sepanjang tahun bagi memastikan iklan yang disiarkan adalah betul dan tidak memperdayakan orang awam.

untuk maklumat lanjut sila ke entri Iklan Ubat di Laman Sosial

5. Audit

Audit merupakan pemeriksaan khas yang dijalankan ke atas premis yang terlibat dalam pengendalian ubat terkawal tertentu seperti bahan psikotropik, atau prekursor bagi mengesahkan pembelian, pembekalan/ penjualan dan penggunaannya untuk tujuan yang sah seperti yang ditetapkan undang-undang.

6. Risikan dan Operasi

Sebarang ketidak patuhan terhadap undang-undang yang dikuatkuasakan dikesan melalui pemeriksaan, persampelan, penyaringan iklan ubat dan perkhidmatan kesihatan, audit, aduan atau maklumat yang diterima daripada orang awam atau agensi lain akan dijalankan risikan untuk mengumpul maklumat yang secukupnya bagi menentukan kesahihan dan membuat keputusan untuk tindakan selanjutnya.

Antara tindakan tersebut ialah amaran, pembatalan lesen/ permit atau serbuan. Serbuan dijalankan sepanjang tahun untuk mengekang mana-mana ubat, kosmetik yang menyalahi undang-undang daripada terus berada di pasaran dan menghentikan kegiatan yang bertentangan dengan kehendak undang-undang yang dikuatkuasakan.

7. Siasatan

Kertas siasatan akan dibuka bagi setiap serbuan yang berjaya untuk mendapatkan keterangan atau bukti bagi tujuan pendakwaan di mahkamah. Siasatan melibatkan pengumpulan barang kes (dokumen) daripada agensi lain, analisis ke atas barang kes yang dirampas dan pengambilan keterangan daripada saksi yang berkaitan.

8. Pendakwaan

Semua kertas siasatan yang telah lengkap akan dikemukakan kepada Timbalan Pendakwa Raya untuk mendapatkan arahan lanjut. Sekiranya arahan mendakwa diberikan, kes akan didaftarkan di mahkamah. Mahkamah akan menetapkan tarikh untuk kes didengar di hadapan majistret dan pendakwaan akan dijalankan oleh pegawai penguat kuasa farmasi sendiri.

9. Pencegahan dan kesedaran penguna

Selain aktiviti penguatkuasaan, CPF negeri juga bertanggungjawab untuk menyelaras dan menjalankan aktiviti kesedaran dan pencegahan pengguna melalui pameran, dialog dan ceramah kepada orang awam untuk mendidik orang awam mengenai kepentingan menggunakan ubat berdaftar, kosmetik bernotifikasi dan penggunaan ubat-ubatan yang selamat.

10. Saringan import di pintu masuk Kastam

CPF negeri yang mempunyai pintu masuk seperti lapangan terbang, pelabuhan, pusat mel dan sempadan turut menjalankan aktiviti saringan dokumen import dan pemeriksaan ke atas konsaimen (kargo/ bagasi penumpang/ bungkusan pos) bagi memastikan pengimportan racun, ubat terkawal, kosmetik atau bahan kimia dilakukan mengikut kehendak undang-undang.

Mana-mana pengimportan racun, ubat, kosmetik atau bahan kimia yang tidak selaras dengan peruntukan undang-undang yang dikuatkuasakan akan ditahan dan dirampas oleh Kastam Diraja Malaysia atas nasihat daripada CPF negeri.

Untuk maklumat lanjut

Untuk mendapatkan maklumat lanjut terhadap aktiviti-aktiviti yang dijalankan oleh Penguatkuasaan Farmasi dan Cawangan Penguatkuasa Farmasi negeri serta akta dan peraturan yang dikuatkuasakan, sila layari www.pharmacy.gov.my.


Sumber dan Rujukan
1. Salina bt. Mohd Zamani (2015). Aktiviti Penguatkuasaan Bahagian Perkhidmatan Farmasi. Portal MyHealth Kementerian Kesihatan malaysia. Dipetik dari http://www.myhealth.gov.my/aktiviti-penguatkuasaan-bahagian-perkhidmatan-farmasi/
2. Laporan Tahunan Program Farmasi, KKM 2010
3. Malaysian Laws on Poisons and Sale of Drugs
4. Bahagian Perkhidmatan Farmasi. (2013). Sejarah Kami. Dipetik dari https://www.pharmacy.gov.my/v2/ms/entri/sejarah-kami.html 
5. Jom Kenal Ubat. (2017). Penguatkuasaan Melalui Pemeriksaan. Facebook page. dipetik dari https://www.facebook.com/Jomkenalubat/posts/1394690230630306